Vragen delen

Van mijn vriendin Betsie hoorde ik het volgende verhaal over haar zoon. Tom had haar de stuipen op het lijf gejaagd. Dat ging zo. Tom had gezegd: “Mama ik wou dat ik dood was." Betsie had van verbijstering bijna de auto gestopt en gezegd dat hij zoiets niet mag zeggen. Hij is pas zes!

Gelukkig had ze de tegenwoordigheid van geest om verder te vragen.
“Waarom zeg je dat nou?”
“Dan weet ik of jullie tegen mij liegen”, zegt Tom.
“Wij! Maar waarom denk je dat we tegen jou liegen!?”
“Nou, oma is dood en nu maak ik tekeningen voor haar. Maar volgens mij kan ze dat nooit zien uit de hemel. De hemel is veel te hoog.”
“... denk jij dan ook zoveel aan oma?”
“Ja.”
“Tom.. voel jij dan óók dat oma er nog is?”
“Ja, ik praat ook wel met haar, maar ik weet niet of ze me hoort”.
“Ik praat ook nog met mama. Als ik dat doe, voel ik me weer wat beter. Het lucht op”.
Tom knikt. Dan kijkt hij uit het autoraampje naar buiten.
De lucht is bewolkt, maar zijn moeder zit naast hem. En ze liegt vast niet.
Met een gerust hart gaat hij automerken tellen.
 
"Tom heeft nog, zoals zoveel kinderen, een religieus talent."

Tom heeft nog, zoals zoveel kinderen, een religieus talent. Het zijn “waarom” kinderen: ze vragen je de oren van het hoofd en het hart uit je lijf. Zo was ik ook (en zo ben ik misschien nog steeds). Betsie had dat talent ook bewaard. Merkwaardig, dat de antwoorden van de vaders vaak zo anders zijn dan die van de moeders. Mannen komen snel op de proppen met antwoorden. Ze zeggen iets als: "God was er altijd al" of "De mensen hebben God bedacht". Mannen zijn van nature probleemoplossers. "Mannen komen van Mars", heet dat. Pa’s antwoorden zijn vaak feiten die je gewoon moet aannemen. Vrouwen zoals Betsie pakken het anders aan: ze gaan naast hun kind zitten en delen de vraag: "Goh - wat moeilijk. Hoe kom je daar bij?" of: "Ik weet het niet, wat denk jij?". Hun manier van denken heet: Probleem delen,"problem sharing". Vrouwen komen van Venus.
 
Problem solving - problem sharing. De mannelijke kerk tegenover de vrouwelijke vorm van het delen van de vragen. Met oplossende antwoorden kom je vaak aan uit verlegenheid; om van die moeilijke vraag af te komen. Onze kerken zijn veel te vaak mannelijk geweest; we hebben de geest niet laten doorwaaien. Vrouwen weten misschien van origine dat God even dichtbij hun kinderen is dan bij zichzelf, dus gaan ze eerder naast ze staan.

Nu zijn er zowel technische als theoretische vragen. Je hebt vragen zoals "waar het verhaal over de goede herder staat"; dergelijke vragen kun je prima "solven". Maar wanneer het over de beleving gaat, over de sfeer van het verhaal, over wat het verhaal van de goede herder zeggen wil, dan is “sharing” gepast.

"Er komt weer ruimte voor mystiek, voor beleving; voor wijsheid, voor sfeer in plaats van uit-sluitende kennis."

Theologie is te vaak de mannelijke wetenschap geweest  waarbij de antwoorden automatisch in de catechismus te vinden waren. Hoe meer kennis je bezat, des te dichter je bij de waarheid stond. Dat waarheidsbegrip is aan het veranderen, zowel in de kunst als in de exacte wetenschappen. Er komt  weer ruimte voor mystiek, voor beleving; voor wijsheid, voor sfeer in plaats van voor uit-sluitende kennis. Geloof floreert in kwali-tijd, in "intimi-tijd". Overigens: het Hebreeuwse woord voor kennen is: "Jada", en datzelfde woord wordt gebruikt voor vertrouwen en beminnen. Abraham bekende Sarah ... En overigens is de Geest in de Bijbel van het vrouwelijk geslacht.

Steeds meer kerkmensen beseffen, dat het zo verbaal en theoretisch niet langer kan, omdat sfeer van levensbelang is. Steeds meer kerken voelen dat autoriteit van samen leren komt, en je niet van bovenaf mag worden opgelegd.
 
"Toch menen veel volwassen mensen dat 'geloven' zoiets is als je verstand opofferen."

Toch menen veel volwassen mensen dat ‘geloven’ zoiets is als je verstand opofferen: je bent  gelovig, als je beweert dat er mensen op de wolken lopen, of dat de wereld achtduizend jaar oud is. Je bent gelovig, wanneer je jezelf belachelijk durft te maken met wetenschappelijke genomen onzin. Iemand vergeleek dit geloof eens met de even vreemde overtuiging dat er een kop en schotel rond de aarde zouden vliegen. Als je dat wilt geloven, mijn zegen heb je.
Maar als geloof-waardig gesprekspartner heb je dan afgedaan.
Als dat geloof is, dan valt er moeilijk over te praten ...!
 
Nu zal ik niet ontkennen dat ook ik geloof in ‘niet overal gerealiseerde idealen, zoals gerechtigheid, een schone toekomst, of vrede op aarde. Ook geloof ik, dat iemand die het onderspit delft tegen de meerderheid, gelijk kan hebben: je kracht kan je kruis zijn. Maar daarover valt tenminste te praten. Geloven in is mijn credo, en veel minder: geloven dat. Zo van: ik geloof in Nederland, maar Nederland heeft lang niet altijd gelijk.

"Geloven in is mijn credo, en veel minder: geloven dat."

Terug naar Tom van zes met zijn oprechte twijfels. Zijn moeder had natuurlijk ook gewoon kunnen zeggen dat God alles kan. Maar dan was zij zelf over haar tax gegaan. Bovendien had ze het probleem van zich af geschoven. Het is vaak moeilijker je geloof uit te spreken tegenover een kind dan tegenover een volwassene. Toch wil je je geloof, die diepste drijfveer van je leven, met niemand liever dan met je kind delen! Veel ouders gaan pas naar aanleiding van die verrassend eenvoudige en razend moeilijke vragen van de kinderen nadenken over wat geloven is. Want ze geloven in hun kinderen. 

Betsie’s verhaal van Tom inspireert mij. Zij staat niet met antwoorden klaar - maar ze deelt zijn probleem. Zo is ze een geloof-waardige gesprekspartner. Dus voelde Tom zich serieus genomen. Zijn volgende vraag zal nog moeilijker zijn. Maar daar groei je van: als ouder, en als kind.